Waar ging het mis met Ibrahim Afellay?
Het grootste talent van Nederland, aanvoerder van PSV, vice-wereldkampioen met Oranje en een droomtransfer naar FC Barcelona met winst in de Champions League: de eerste zeven jaren van de profcarrière van Ibrahim Afellay lezen als een jongensboek met een happy end.
Maar daarna volgden nog zeven jaren en daarin ging het eigenlijk alleen maar bergafwaarts. Door aanhoudend blessureleed en op zijn tijd een akkefietje kregen Barcelona, Schalke 04, Olympiakos Piraeus en Stoke City nooit meer de 'oude' Afellay te zien. Waar ging het mis met Afellay? En hoe moet het nu verder?
Stoke-trainer Paul Lambert maakte vorige week bekend dat de 32-jarige Nederlander dit seizoen niet meer welkom is bij de club omdat hij een slechte invloed zou hebben op de rest van de selectie. Woensdag ging Lambert iets dieper in op de affaire, zonder nader in details te treden.
"Ibi deed het prima op de training, dat is het probleem niet", aldus de trainer van de club in degradatiegevaar. "Maar ik houd er niet van als de discipline ontbreekt en er steeds weer dingen fout gaan. Er waren een paar zaken gaande die ik niet kon tolereren. Het had te maken met respect voor de club, de spelers en uiteindelijk de fans."
De zeven vette jaren (2004-2011)
Op 4 februari 2004 maakt de 17-jarige Afellay zijn debuut voor PSV, in een verloren bekerwedstrijd tegen NAC Breda. In zijn eerste seizoen wordt hij nog spaarzaam ingezet, maar in de jaren erna gaat het snel. In mei 2005 maakt hij zijn eerste twee doelpunten, tegen Feyenoord, en een maand daarna behaalt hij zijn eerste landstitel en de achttiende landstitel van PSV.
Afellay kampt in die eerste jaren al geregeld met blessures, maar ontwikkelt zich snel tot vaste waarde bij PSV. In het seizoen 2006/2007 wordt Afellay uitgeroepen tot Talent van het Jaar, waarna hij een Cruyff Court mag openen in Al Hoceima, de Marokkaanse badplaats waar zijn ouders vandaan komen.
Bovendien maakt hij in 2007 onder bondscoach Marco van Basten zijn debuut in het Nederlands elftal in het EK-kwalificatieduel met Slovenië. Het is zijn eerste van in totaal 53 interlands in het oranje shirt.
Terwijl PSV de ene landstitel na de andere binnensleept, groeit Afellay uit tot grote man op het middenveld. Hij wordt in het seizoen 2009/2010 reserve-aanvoerder, maar omdat eerste aanvoerder Timmy Simons weinig speelt, draagt Afellay toch vaak de aanvoerdersband. Tijdens het voor Oranje zo succesvolle WK van 2010 komt hij als invaller drie keer in actie. En in de winter van 2010 haalt trainer Pep Guardiola hem naar Barcelona.
In zijn eerste seizoen in Catalonië komt Afellay tot zestien wedstrijden en één doelpunt. Niet slecht, aangezien hij op het middenveld moet concurreren met spelers als Xavi Hernández, Andrés Iniesta, Sergio Busquets en Javier Mascherano.
Op 28 mei 2011 staat Afellay op Wembley met de Europa Cup I in zijn handen. Barcelona verslaat Manchester United met 3-1 in de Champions League-finale. Weliswaar komt Afellay pas in blessuretijd in de ploeg voor Pedro, maar hij is dan nog maar 24 en deze prijs heeft hij al binnen.
De zeven magere jaren: 2011-2018
Aan het begin van het seizoen 2011/2012 gaat het goed mis in Barcelona. Afellay loopt een scheur op in de voorste kruisband van zijn linkerknie en is zeven maanden uit de roulatie. Vanaf die blessure lijkt het bergafwaarts te gaan met de voetballer.
"Dat zie je wel vaker, dat spelers na een zware kruisbandblessure minder sterk terugkomen", zegt NOS-commentator Arno Vermeulen. "Kijk maar naar Kevin Strootman en Ron Vlaar. Afellay moest het juist altijd hebben van zijn technische begaafdheid en lichtvoetigheid."
Analyticus en oud-trainer Aad de Mos beaamt dat. "Alleen Ruud van Nistelrooij bewandelde na zijn kruisbandblessure juist de omgekeerde weg. Na zo'n blessure is het bijna onmogelijk om bij een club als Barcelona terug te komen op niveau. Daar heb je tijd voor nodig, en tijd is er niet in het topvoetbal."
Afellay is wel op tijd fit voor het EK van 2012. In het voor Oranje desastreus verlopen toernooi (drie nederlagen) komt hij in alle duels in actie. Maar er klinkt in sommige media ook kritiek op Afellay: hij zou slecht liggen in de groep en zich - als Barcelona-speler - arrogant gedragen.
"Er is veel geroepen door journalisten", meent Vermeulen. "De onderste steen zou nog wel bovenkomen, maar er is sindsdien niet veel meer van vernomen."
Het seizoen daarop wordt Afellay verhuurd aan Schalke 04, maar ook dat wordt geen succes. "Zo gaat dat in de voetballerij. Net zoals trainers wegwerpproducten zijn, zijn voetballers die geen melk geven dat ook", stelt De Mos. "Die blessures bleven hem achtervolgen en dan kom je in werkvoetbalgebied terecht."
Afellay komt in Duitsland tot tien competitieduels, maar loopt halverwege het seizoen een hardnekkige peesblessure in zijn bovenbeen op. Tot ergernis van Schalke kiest Afellay ervoor om niet in Duitsland te revalideren. "Ik kan het niet opbrengen", zegt de speler, die het mentaal moeilijk heeft met zijn aanhoudende blessureleed.
Na wederom een seizoen bij Barcelona dat wordt overschaduwd door blessures, wacht hem in 2014 een nieuwe start, als hij wordt verhuurd aan Olympiakos Piraeus. Maar ook hier komt het talent van Afellay niet uit de verf. Opnieuw is er blessureleed en bovendien botst Afellay met de Spaanse trainer Míchel.
"Afellay is een rebel. Hij is nog een kind", verzuchtte de coach halverwege het seizoen. "Als hij niet verandert, krijgt hij problemen bij deze club en bij alle andere clubs waar hij nog gaat spelen." Míchel haalt echter zelf het einde van het seizoen niet. Maar ook zijn opvolger Vítor Pereira maakt nauwelijks gebruik van Afellay.
In de zomer van 2015 maakt Afellay transfervrij de overstap van Barcelona naar Stoke City. Zijn eerste seizoen gaat crescendo: hij komt tot 31 competitieduels. Zoveel wedstrijden in één seizoen speelde Afellay zijn hele carrière nog niet. Maar ouderwets schitteren doet hij niet en hij scoort slechts twee keer.
De opleving is ook maar van korte duur: in zijn laatste twee seizoenen komt hij in totaal tot achttien wedstrijden. Opnieuw zijn het knieblessures die hem het spelen vaak onmogelijk maken. En opnieuw lijkt dat van invloed op zijn mentale gesteldheid, getuige het besluit van coach Lambert om geen gebruik meer van hem te maken.
Hoe moet het nu verder?
Wellicht zijn de zeven magere jaren voor Afellay nu voorbij en wacht hem nog een mooie uitdaging. Maar waar? "Een terugkeer in Nederland zou voor hem niet slecht zijn, maar dan zal hij met zijn Engelse salaris wel een financiële veer moeten laten", meent NOS-commentator Vermeulen. "Alleen de top in Nederland zou vermoedelijk interessant voor hem zijn. Maar de vraag is of die zit te wachten op een 32-jarige blessuregevoelige speler die - zoals ze in Engeland zeggen - over the hill is."
"Misschien zou FC Utrecht ook wel iets voor hem zijn. Hij komt uit Utrecht, het is een club die vaker oudere spelers terughaalt, met een eigenaar die soms financieel iets extra's kan doen."
Analyticus De Mos heeft een heel ander advies voor Afellay: "Ik zou er een streep onder zetten als ik hem was. Als hij fit is, ook in zijn hoofd, kan het nog wel. Maar volgens mij zou het een lijdensweg worden. Hij is het gewend om in de top te spelen en daar gaan ze hem niet meer willen hebben."
"Mijn advies is: doe de trainerscursus in Zeist. In mijn ogen zou hij een ideale jeugdtrainer zijn. Hij heeft alles meegemaakt, van de absolute top tot de mindere kanten, en dat kan hij terugbetalen aan de jeugd. Met zijn Marokkaanse achtergrond zou hij ook een rolmodel zijn. De KNVB moet hem omarmen. Hij is een echte liefhebber en dat zal hij altijd blijven."