Noodtoestand in Ethiopië, land graaft zich in voor lange burgeroorlog
De Ethiopische premier Abiy Ahmed waarschuwt oprukkende rebellen dat ze "begraven" zullen worden in een "diepe kuil". Dat zei hij tijdens een toespraak op het hoofdkwartier van het leger in de hoofdstad Addis Abeba.
De noodtoestand is sinds gisteren in het hele land van kracht. Die riep Abiy uit nadat bleek dat het Volksbevrijdingsfront van Tigray (TPLF) twee dorpen had ingenomen op de weg naar Addis Abeba. Maandag spoorde de premier burgers aan om zich te bewapenen en die stad te verdedigen.
Het lijkt op een kantelpunt in een oorlog die nu een jaar aan de gang is. Begin november 2020 bestormden strijders van het TPLF een legerbasis in de noordelijke regio Tigray. Sindsdien probeert het regeringsleger de opstand de kop in te drukken. Het conflict heeft al duizenden mensen het leven gekost. Twee miljoen Ethiopiërs zijn op de vlucht.
"Sinds begin juli zijn de rebellen aan een opmars bezig en ze komen nu steeds dichterbij de hoofdstad", zegt Afrika-correspondent Elles van Gelder. Zij is niet verbaasd door de oorlogszuchtige taal van de premier die in 2019 nog de Nobelprijs voor de Vrede won na het sluiten van vrede met buurland Eritrea. "Abiy heeft wel vaker de vijand 'een kankergezwel' genoemd en gezegd dat ze weggevaagd moeten worden. Maar deze bloeddorstige taal laat wel weer zien dat een oplossing ver weg is."
De noodtoestand betekent een beperking van de vrijheden van alle burgers, vertelt Van Gelder. "Het leger kan nu overal in het land de weg versperren en het openbaar vervoer, de vrije pers en alle communicatie stilleggen."
"Er kan zomaar een avondklok worden ingesteld. Iedereen die wordt verdacht van samenwerken met de rebellen kan als terrorist worden bestempeld, opgepakt en vastgehouden worden zonder tussenkomst van een rechter." Sommige mensen die afkomstig zijn uit Tigray worden al in de hoofdstad opgepakt en gevangengezet.
Oorlog breidt zich uit
Sinds kort sluiten andere tegenstanders van de regering zich aan bij de TPLF-rebellen. Een afscheidsbeweging van het Oromo-volk, de grootste etnische groepering in het land, vecht nu zij aan zij met het TPLF tegen Abiy. "Een paar jaar geleden was de Oromo-jeugd aanhanger van Abiy en hielp hem mee in het zadel", herinnert Van Gelder zich. "Maar zij zijn nu teleurgesteld, want ze dachten dat de premier meer zou doen voor hen. Abiy benadrukte toen hij aan de macht kwam heel erg dat het één Ethiopië was. En nu keert dat zich tegen hem en is er een groter risico dan ooit dat Ethiopië juist uiteen kan vallen. Ook zijn oppositieleden uit de Oromo-gemeenschap gevangengezet. Daar is woede over."
Burgers in de hoofdstad zullen gehoor geven aan de oproep van de premier om tegen de rebellen te vechten, denkt Van Gelder, mocht het zo ver komen. "Veel mensen in Addis Abeba zijn niet vergeten dat het TPLF in het verleden de Ethiopische politiek domineerde. Onder hun bewind waren er decennia van onderdrukking. Er zijn burgers genoeg die niet terug willen naar die tijd."
De Verenigde Naties roepen de regering op om de blokkade van Tigray op te heffen. Door de omsingeling van die regio kan weinig voedsel de bevolking bereiken, waardoor 400.000 mensen in hongersnood proberen te overleven. Maar de regering wil van geen wijken weten.
Ethiopië staat ook op gespannen voet met de Verenigde Staten, waar het land normaliter warme banden mee heeft. In september dreigde Washington met sancties. De premier reageerde met het verwijt dat het Westen "neokoloniale vooroordelen" heeft en stuurde zeven hooggeplaatste VN-functionarissen het land uit.
Overigens heeft de VS ook laten weten geen belegering van de hoofdstad door de rebellen te zullen accepteren. Donderdag en vrijdag brengt de Amerikaanse afgezant voor de Hoorn van Afrika een bezoek aan Ethiopië.
De druk vanuit het buitenland zal waarschijnlijk toenemen na het verschijnen van een nieuw VN-rapport vandaag, waaruit blijkt dat alle partijen die bij het conflict in Tigray zijn betrokken, zich schuldig hebben gemaakt aan mogelijke oorlogsmisdaden.