Aanplakbiljetten en advertenties vragen in bezet Nederland om vrijwillige arbeiders voor graafwerk in de streek Meppel-Groningen. In dat gebied is de afgelopen maanden gewerkt aan de 'Frieslandriegel': een verdedigingslinie die de geallieerde inval uit het westen moet tegenhouden. Men wordt gepaaid voor het werk met de belofte van goed loon en een goed gevulde maag.

"Wij hebben allen de advertenties in de krant kunnen lezen waarin ons gouden bergen worden beloofd", schrijft verzetsblad het Oranje-bulletin. "Als onze mannen maar bereid zijn werk voor de vijand te verrichten, onder het voortdurende luchtgevaar van de geallieerde luchtmacht, die de laatste weken in deze streek al bijzonder actief is."

Koffiesurrogaat en kunsthoning

In de advertenties wordt gesproken van "goed werk", maar een verdere toelichting van de werkzaamheden ontbreekt. De tekst gaat voornamelijk over de riante beloning: "Loon 5 gulden per dag, kost en huisvesting kosteloos."

De garantie van voedsel is voor hongerlijdende Nederlanders uit de stedelijke gebieden het meest verleidelijk. De weekrantsoenen voor vrijwilligers zijn als volgt: 4500 gram aardappelen, 70 gram olie, 350 gram vlees, tot 2200 gram groenten, tot 215 gram voedingsmiddelen, 3500 gram brood, 500 gram worst of kaas, 175 gram boter of margarine, 100 gram koffiesurrogaat, 50 gram suiker en 125 gram jam of kunsthoning.

Het is een lijst om van te watertanden. De meeste van deze voedingsmiddelen zijn immers nergens meer te verkrijgen.

Voor de achterblijvende familie wordt goed gezorgd. De vrijwillige arbeider kan wekelijks tot 15 kilo aardappelen naar zijn familie sturen en zijn stamkaart blijft thuis achter, staat er in de advertentie. Dat betekent een extra portie voor de achterblijvers.

Allemaal lariekoek, denkt verzetsblad Ons Volk. "Best mogelijk dat u die 15 kilo kan sturen, maar er staat niet bij dat ze ook bij uw familie aankomen. Wij staan ervoor in van niet!"

Over de in het vooruitzicht gestelde rantsoenen schrijft het blad: die worden niet verstrekt. "Men moet bedenken dat de rantsoenen van de Duitsers, zowel van soldaten als van burgers, aanmerkelijk verlaagd zijn. Gelooft u maar gerust, dat een Nederlander het nooit of te nimmer beter zal hebben dan een Duitser, zolang deze nog de macht heeft."

Het advies van de verzetsbladen blijft onveranderd: meld je niet voor de arbeid. "Niemand late zich door de verleidelijke aanplakbiljetten verlakken!", schrijft De Vrije Pers. "Het is werk voor de vijand en dat blijft het."