Canadese militairen hebben vandaag een gruwelijke ontdekking gedaan op de Oxerhof, het landgoed vlak bij Deventer dat door de Duitse Sicherheitsdienst was ingericht als kamp voor politieke gevangenen.

Een van de soldaten uit het bataljon The Royal Winnipeg Rifles zag dat de bodem bij een met bloed bespatte muur kort geleden was omgewoeld. In het vers gedolven graf troffen ze de lichamen aan van tien vermoorde Nederlandse verzetsmannen.

Voor hen kwam de Canadese bevrijding net te laat. De laatste Duitsers in dit hoofdkwartier van de Gestapo zijn kort voor de komst van de Canadezen gevlucht.

Het was een scène van onbeschrijfelijke wreedheid, die je moet hebben gezien om het te kunnen geloven.

Bij nadere inspectie van de vermoorde mannen bleek dat de lichamen met wonden waren overdekt. "Geneeskundige officieren verklaarden dat enkele slachtoffers levend begraven werden", meldt het War Diary van de Canadese eenheid.

"Aan de uitdrukking op de gezichten was te zien, dat ze tijdens martelingen waren gestorven. Hun handen waren op de rug gebonden en de lichamen waren van top tot teen gekneusd. Het was een scène van onbeschrijfelijke wreedheid, die je moet hebben gezien om het te kunnen geloven."

In de meeste opgegraven lichamen zijn geen kogelgaten gevonden. Er zijn verminkingen geconstateerd, zoals afgesneden oren en ingeslagen neuzen. Mogelijk zijn de gevangenen met een bijl bewerkt.

Zomerverblijf

Landgoed De Oxerhof werd in juni 1943 gevorderd voor de Duitse Sicherheitspolizei en direct hermetisch afgesloten van de buitenwereld. In eerste instantie zou het dienst doen als zomerverblijf van de hoogste SS-politiechef in Nederland, Hanss Albin Rauter. Toen hij besloot er geen gebruik van te maken, werd het een herstellingsoord voor SS'ers die aan het Oostfront gewond waren geraakt.

Daarna deed de Oxerhof in 1944 korte tijd dienst als opleidingscentrum voor geheim agenten en informanten die politieke en militaire inlichtingen verzamelen achter de vijandelijke diensten. Eind 1944 werd het landgoed tenslotte ingericht als gevangenis van de SD.

Niet alleen Joden en Nederlanders die actief waren voor het verzet werden hier vastgehouden, maar ook SS'ers of SD'ers die zich schuldig hadden gemaakt aan desertie of aan gezagsondermijnende activiteiten.

Kort geleden zaten hier nog veertig gevangenen opgesloten. Dertig werden er vlak voor de bevrijding overgebracht naar diverse plekken in Deventer, maar tien mannen uit het verzet bleven achter. Zij stonden op een SD-dodenlijst en zijn waarschijnlijk omgebracht als vergelding voor de aanslag op Rauter, in de nacht van 6 op 7 maart bij Apeldoorn.