Een dubbele klap voor Japan. Het machtige slagschip Yamato is op een zelfmoordmissie naar Okinawa tot zinken gebracht en Rusland wil een neutraliteitsverdrag met het land opzeggen. Premier Koiso trekt zijn conclusies en stapt op.

De Yamato, in het geheim gebouwd, moest hét verrassingswapen van Japan worden: het grootste slagschip ooit gebouwd. Twee keer groter dan Amerikaanse rivalen, met een bereik van 40 kilometer dankzij de grootste kanonnen ooit op een schip.

Het schip werd echter nooit de strijd in gestuurd. Slagschepen waren ingehaald door vliegdekschepen. Bang dat de Yamato een slag op zee niet zou overleven, bleef lang het paradepaardje van de marine steeds in de haven liggen. Hotel Yamato noemde de bemanning het het cynisch.

Zelfmoordmissie

Omdat het erop begon te lijken dat Japan de oorlog zou verliezen zonder dat het machtigste schip ooit wordt gebruikt, werd om de eer een wanhoopsmissie gepland: de Yamato moest de belegerde troepen op Okinawa gaan versterken. Het schip moest zich na een aanval in de kust boren als geïmproviseerd bastion. Gisteren vertrok de Yamato, met slechts genoeg brandstof voor een enkele reis.

"Een officier vertelde me dat hij niet wist of we terug zouden komen", zegt matroos Kazuhiro Fukumoto. "We mochten niks zeggen tegen mensen op de vaste wal, maar we konden wel afscheid nemen van onze ouders, vrouwen en kinderen." Na vertrek mocht de bemanning zich verliezen in de sake.

Een explosie als een vulkaanuitbarsting,

Okinawa zou het schip nooit halen. Zoals al verwacht stuurden de geallieerden aanvalsgolven van honderden vliegtuigen eropaf. Een beer die het moest afleggen tegen een wespenzwerm.

"De Japanners schoten alles op ons af wat ze hadden", zeg een Amerikaanse piloot. "Overal waren paarse, rode, gele en groene rookwolkjes van het luchtafweergeschut; het zou prachtig zijn geweest als het niet zo dodelijk was."

Aan boord was de chaos nog groter, vooral toen afgeworpen torpedo's de romp doorboorden, met "een explosie als een vulkaanuitbarsting." Honderden bemanningsleden kwamen vast te zitten.

"Er was geen licht, het was stikdonker. Ik dacht dat het afgelopen met me was", zegt Fukumoto. "Maar toen de luchtdruk toenam doordat het water wat het schip in liep, werd een luik opengedrukt. Iedereen zag die opening en zwom richting het licht."

Het schip kapseisde, de enorme geschutstorens werden door hun eigen gewicht losgetrokken. Toen het munitiedepot explodeerde, werd de Yamato in tweeën gescheurd. Nog geen 300 van de 3000 opvarenden konden worden gered.

"Als dit het beste was wat ze te bieden hebben, kunnen we beter meteen doorvaren naar Japan", schampert viceadmiraal Kelly Turner. "Het lijkt erop dat wij meer schepen hebben dan zij vliegtuigen."

Sovjetunie zegt verdrag op

Het verlies van de Yamato komt kort na de aankondiging dat Sovjetunie een neutraliteitsverdrag met Japan gaat opzeggen. De landen sloten het niet-aanvalsverdrag in april 1941, toen Hitler nog niet de aanval op Rusland had geopend en Japan nog niet in oorlog was met de VS.

Hoewel het de afgelopen jaren onder druk stond, hielden beide landen zich aan de gemaakte afspraken. Rusland kon zich daardoor richten op de oorlog in Europa, terwijl Japan de handen vrij had voor de strijd in Azië.

Buitenlandminister Molotov laat nu weten dat de situatie veranderd is. Japan werd immers bondgenoot van aartsvijand Duitsland en strijdt tegen de met Moskou geallieerde mogendheden in de Pacific. Er is daarom officieel aangekondigd dat het verdrag volgend jaar wordt opgezegd.

Kabinetscrisis

Hoewel de Japanse regering nonchalant reageerde dat zo'n actie al werd verwacht, betekent het een zware klap. Mogelijk zullen de geallieerden gebruiken mogen gaan maken van Siberische bases voor aanvallen op het keizerrijk. Alleen die dreiging al bindt grote hoeveelheden Japanse manschappen aan de grensregio's.

Premier Koiso, toch al onder vuur vanwege de landingen op het Japanse eiland Okinawa, is afgetreden. De keizer heeft de gepensioneerde admiraal Suzuki gevraagd een nieuwe regering te vormen.