Eigenlijk lijkt Zwitserland Wim Buijs maar niks. De 12-jarige jongen uit het Zeeuwse Oost-Souburg had naar Engeland gewild om aan te sterken. "Engeland, daar had je als oorlogskind natuurlijk een heel romantisch idee van, maar Zwitserland? Het was eigenlijk een hele teleurstelling."

Vanaf deze maand gaan de kinderuitzendingen echter niet alleen naar Engeland, maar is ook Zwitserland een bestemming voor getraumatiseerde en verzwakte oorlogskinderen. Tienduizenden kunnen er een paar maanden tussenuit: ook Frankrijk, België, Zweden en Denemarken hebben de Nederlandse regering benaderd om kinderen op te vangen.

Het grootste gedeelte gaat naar Zwitserland. Duizenden Zwitserse gezinnen hebben zich vrijwillig bij het Rode Kruis aangemeld om Nederlandse kinderen op te vangen. Naar verluidt is er in Zwitserland een voorkeur voor Nederlandse kinderen omdat zij gehoorzamer zijn dan anderen en tevens veel rustiger van aard.

Salomonsoordeel

Kinderen konden zich aanmelden na een oproep in de kranten in februari. De Zwitserse Kinderhilfe regelt het transport en de pleeggezinnen, Nederland zorgt voor de selectie en de medische keuring van de kinderen. Het werk wordt onder andere verricht door de stichting Nederlands Volksherstel (NVH), opgericht om de materiële, fysieke en morele kracht van het verzwakte Nederlandse volk te herstellen.

Huisartsen hebben de afgelopen maanden namenlijsten opgesteld van kinderen die in aanmerking komen. Ze zochten naar kinderen die het meest hebben geleden door het oorlogsgeweld, kinderen die herstellend zijn van acute ziekten, kinderen met ondervoeding en kinderen met nerveuse verschijnselen waaronder angst en slapeloosheid.

"Een van ons twee mocht mee", zegt de Helmondse Leo van Tilburg (12) over zijn broer en zichzelf. "Die dokter moest dus een salomonsoordeel vellen. Ik was de magerste, daarom viel de keus op mij." Wim Buijs had geoefend zijn wangen tussen zijn tanden te houden, om er nog dunner uit te zien.

De geselecteerde kinderen werden vervolgens gecontroleerd door de Politieke Politie om te kijken of er geen kinderen van NSB'ers tussen zitten. Ook brachten medewerkers van de werkcommissie Kinderuitzendingen een bezoek aan de gezinnen van de kinderen. Samen met de GGD besloten zij naar welke landen de kinderen worden uitgezonden.

Transportproblemen

De grootste uitdaging voor de kinderuitzendingen blijkt het vervoer. De weinige transportmiddelen die de Duitsers hebben achtergelaten worden veelal opgeëist voor geallieerde troepenverplaatsingen en transport van dwangarbeiders, krijgsgevangenen en overlevenden van concentratiekampen. Daarnaast bleken Zwitserse opvangcentra nog niet gereed te zijn voor de ontvangst van de kinderen.

Toch slaagde de organisatie er met vereende krachten in om op 8 mei de eerste groep kinderen met de trein vanaf 's-Hertogenbosch via Tilburg naar Zwitserland te laten vertrekken. In iedere coupé bevonden zich acht à tien kinderen.

"Het was een vermoeiende reis", vond Wim. "Om de haverklap stonden we stil. Bovendien hadden we eigenlijk geen idee waar we naartoe zouden gaan, het was echt een reis in het onbekende, met kinderen die je niet kende, ook nog eens begeleid door ons volstrekt vreemden."

Op donderdag 11 mei kwam de eerste groep tegen het einde van de middag aan in Bazel. Hier werden de kinderen ontvangen in een kazerne, gedoucht en ontluisd. De volgende ochtend werden de kinderen verdeeld in groepen om naar hun respectievelijke pleegouders verder te reizen.

Het grootste doel van de kinderuitzendingen is om de kinderen weer te leren leven in een normale situatie. Door de oorlog zijn ze niet meer bekend met de drie bekende R'en: rust reinheid en regelmaat. Door de leiding is een strakke dagindeling gemaakt om dit doel te realiseren.

De kinderen vergapen zich in ieder geval aan de ongerepte Alpennatie, dat als neutraal land oorlogsschade bespaard is gebleven. De gloednieuwe fietsen op het station vielen Nico Brands uit Huizen op. "Een droombeeld dat een diepe en blijvende indruk maakte op ons oorlogskinderen, gewend aan somberheid en armoede."