Heeft u misschien iets gehoord van mijn dochters Anne en Margot? Auschwitz-overlevende Otto Frank stelt deze vraag aan iedereen die hij tegenkomt. Maar niemand lijkt iets te weten. Frank is deze week na een reis van vijf maanden via Odessa en Marseille teruggekeerd in Amsterdam.

Afgelopen augustus is zijn gezin opgepakt en weggevoerd nadat hun onderduikadres aan de Prinsengracht was verraden. Zijn vrouw Edith is vlak voor de bevrijding van Auschwitz in januari gestorven aan ondervoeding en uitputting, hoorde hij onderweg. Over het lot van zijn dochters tast Frank in het duister.

Droomde ik, het duizelde mij, hoorde ik het goed, mijn kind hier?

Ook Auschwitz-overlevende Ro de Winter heeft één doel als ze weer in Nederland is: haar 16-jarige dochter Judy zoeken. Nog voordat ze ook maar begonnen is, gebeurde het ongelooflijke. Een meisje stormde op haar af toen ze net aankwam in het opvangcentrum voor gerepatrieerden in Vlodrop. Ze riep naar haar: "Uw dochtertje is hier!"

"Droomde ik, het duizelde mij, hoorde ik het goed, mijn kind hier?" Al snel voelde ze een paar armen om haar heen. "Judy, jij bent het?", stamelde ze. "Moeder, bent u het echt?", riep Judy.

"Het wonder heeft zich voltrokken, ik heb mijn dochter weer. Ik heb het voorrecht haar, wel erg vermagerd, maar gezond te mogen omhelzen. We hebben elkaar weer gevonden. Ons geluk is grenzeloos, onbeschrijflijk groot. Ze heeft ook veel geleden. Wat zullen we elkaar veel te vertellen hebben. Geen nazi's of landverraders die ons meer scheiden kunnen."

Gescheiden

Moeder en dochter werden eind oktober in Auschwitz van elkaar gescheiden, hetzelfde lot dat Anne en Margot Frank en hun moeder Edith trof. Wat er met de meisjes ging gebeuren, werd niet verteld. Wel waren er geruchten dat ze elders in Duitsland dwangarbeid moesten verrichten. De moeders bleven ontredderd achter in het vernietigingskamp.

"Er heerste een vreselijke stemming; huilende, jammerende vrouwen, ontzettend", vertelt Ro de Winter. "Ik was versteend, kon niet huilen of spreken."

Ze raakte midden in die hel van Auschwitz bevriend met Edith Frank. Twee moeders die hun dochters hadden zien vertrekken. Voor henzelf zagen ze de toekomst slecht in. "We hielden rekening met het ergste."

Achterhuis

Otto Frank had op dat moment zijn vrouw en kinderen al meer dan een maand niet gezien. Direct bij aankomst in Auschwitz-Birkenau werden ze van elkaar gescheiden.

In Amsterdam ontdekte hij tot zijn vreugde dat de helpers van hun onderduik de oorlog hadden overleefd. Of de andere onderduikers nog in leven zijn, weet niemand.

Gisteren is Frank wezen kijken op hun onderduikplek boven zijn bedrijf Opekta. Toen hij de deur van het achterhuis opendeed vond hij drie bruine bonen. Die waren uit de gebarsten zak gekomen die mede-onderduiker Peter vlak voor het verraad naar boven had gesleept. De bonen stak hij nu in zijn zak.

De wand met plaatjes van dochter Anne:

In de kamer van zijn dochter Anne hingen de foto's van filmsterren nog aan de muur. De kaart van Normandië waarop hij de voortgang van de geallieerden aangaf, was er ook nog. En op een wand zag hij de strepen die aangaven hoe zijn dochters groeiden.

De kamers roken muf, verwaarloosd. De dikke gordijnen die hij samen met Anne voor de veiligheid op de ramen had gespijkerd waren vergeeld.

Op deze kaart gaf Otto Frank de opmars van de geallieerden in Frankrijk aan:

"Het was zwaar om er weer te zijn", is alles wat Frank kwijt wilde over zijn bezoek aan het achterhuis. Maar liefst twee jaar heeft hij daar met zijn gezin gewoond, verstopt voor de nazi's. Terwijl de geallieerden dichterbij kwamen en het einde van de oorlog in zicht leek, werden ze verraden. Afgevoerd zoals zovelen naar doorgangskamp Westerbork. Met het laatste transport vandaar werden ze in september 1944 naar Auschwitz gestuurd.

Otto Frank weet als geen ander dat maar weinigen zullen terugkeren uit de concentratie- en vernietigingskampen. Toch houdt hij hoop. Zijn dochters zijn jong en hebben misschien wel een kans gehad om te overleven.