'Handelaren vragen duizenden euro's aan wanhopige Gazanen die weg willen'

• Joey Frankhuisen

  redacteur Online

Corrupte handelaren die vermoedelijk banden hebben met de Egyptische inlichtingendienst vragen duizenden euro's aan wanhopige Gazanen die het gebied via de grensovergang bij Rafah hopen te verlaten. Dat meldt The Guardian, na gesprekken met meerdere Palestijnen die contact hadden met deze 'fixers'. Palestijnen in Nederland die hun familie uit Gaza proberen te krijgen, hebben ook contact met zulke handelaren gehad, zegt een Palestijnse betrokkene tegen de NOS.

Volgens de Verenigde Naties is 85 procent van alle Palestijnen in Gaza momenteel intern ontheemd. VN-secretaris-generaal Guterres zei eerder, net als veel mensenrechtenorganisaties, dat het nergens in Gaza veilig is. Maar de Gazastrook ontvluchten is nagenoeg onmogelijk; Egypte opent zijn enige grensopening met Gaza alleen voor humanitaire hulpkonvooien, ambulances vol zwaargewonden en de evacuatie van mensen met een buitenlands paspoort.

En dus zoeken Gazanen naar andere manieren om het gebied te ontvluchten. Volgens The Guardian is een netwerk van tussenpersonen al jaren actief vanuit Caïro. Zij hebben waarschijnlijk contacten bij de Egyptische inlichtingendienst en vragen geld aan Gazanen om hen op de lijst te zetten om Gaza via Rafah te kunnen verlaten. Al Jazeera berichtte in 2016 al over dit netwerk.

Hogere bedragen

Maar sinds het uitbreken van de oorlog vraagt dit netwerk flink meer geld voor een plek op de lijst. Zo vertelt een man die in de Verenigde Staten woont aan The Guardian dat hij 9000 dollar (zo'n 8200 euro) moest betalen om zijn vrouw en kinderen erop te krijgen. Op de dag dat zijn familie zou vertrekken, werd hem verteld dat zijn kinderen niet op de lijst stonden. Hij moest 3000 dollar bijbetalen.

De Britse krant zegt met meer Palestijnen gesproken te hebben die Gaza wilden ontvluchten of mensen die familieleden hebben voor wie dat geldt. Ieder van hen moest tussen de 5000 en 10.000 dollar betalen voor een plekje op de lijst.

Waarom is de grens bij Rafah zo belangrijk? En waarom opent Egypte die grens niet voor Palestijnse vluchtelingen? Dat wordt in deze video uitgelegd:

Een Palestijnse man die in Nederland woont, is momenteel in Egypte. Vanuit daar probeert hij zijn familie, die vastzit in Gaza, de grens over te krijgen. Het gaat onder meer om zijn vader, moeder, zus en broer.

Zijn familie woonde in het noorden van de Gazastrook, maar bij een bombardement werd hun huis geraakt. Een groot deel van zijn familie vluchtte naar Rafah, in het zuiden van Gaza.

Enige optie

Het Nederlandse ministerie van Defensie helpt alleen mensen met een Nederlandse verblijfsvergunning en hun gezinsleden met de evacuatie uit Gaza via de grens bij Rafah. "Mijn familie voldoet dus niet aan de eisen. De enige optie is het betalen van die tussenpersonen", vertelt de man, die uit veiligheidsoverwegingen anoniem wil blijven.

Hij had ook contact met zulke handelaren. Ze vroegen hem 7000 euro per volwassene om op de lijst gezet te worden. "Het is een enorm lastige situatie. Ik wil dat mijn familie veilig is, maar ik wil niet bijdragen aan een systeem dat geld verdient aan mensen die gewond en getraumatiseerd zijn en honger hebben."

Daarnaast betekent het betalen van die duizenden euro's volgens hem niet dat je naam direct op de lijst komt. "Het is maar de vraag of degene met wie je contact hebt eerlijk is. Ik ken iemand die 5000 euro overmaakte om zijn zieke moeder de grens over te krijgen, waarna hun contactpersoon van de aardbodem verdween."

In andere gevallen kan het soms weken duren voordat mensen daadwerkelijk op de lijst staan, vervolgt hij. "Ondertussen gaat de oorlog door en kan je ieder moment te horen krijgen dat je familie is omgekomen."

De man vertelt dat deze tussenpersonen misbruik maken van mensen die wanhopig zijn. "Als jouw familie daar zat, zou jij ook alles doen om ze weg te krijgen", zegt hij gefrustreerd. Onder berichten op sociale media over de grensovergang bij Rafah staan veel reacties van mensen die contact zoeken met tussenpersonen die hun naam of die van hun familie op de lijst kunnen zetten. Velen van hen startten een crowdfundingactie om het geld bij elkaar te krijgen.

'Corruptie op hoog niveau'

Mohannad Sabry, journalist en Sinaï-kenner, stelt in het artikel van The Guardian dat deze handel alleen kan plaatsvinden door corruptie op hoog niveau. Dat is volgens arabist Maurits Berger aannemelijk. "Als alleen mensen met een buitenlands paspoort Gaza mogen verlaten, moeten ambassades een lijst indienen bij het Egyptische ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarop zetten ze de mensen die zij via Rafah uit Gaza willen evacueren."

Dan kan het zo zijn dat er bij het Egyptische ministerie van Buitenlandse Zaken een naam wordt toegevoegd aan die lijst, stelt Berger. "En is een Egyptische ambtenaar dus blijkbaar bereid om een oogje toe te knijpen."