"In de benedenstad zag ik hoe enkele lijken op een vuilnisauto geladen werden", vertelt een inwoner van Batavia. "Een Jap trapte met zijn gelaarsde voet tegen vele andere stumperds die, wanneer ze nog een teken van leven vertoonden, mochten blijven liggen."

In Nederland mogen deze hongerwinter duizenden sterven aan honger en ontbering, in bezet Indië gaat het om miljoenen. Niet alleen in de interneringskampen voor Nederlanders, ook de Aziatische bevolking van de kolonie lijdt vreselijk onder de tekorten.

De hongersnood heeft verschillende oorzaken. Overzeese voedseltransporten zijn moeilijk, zeker nu de geallieerden op zee almachtig zijn. Vervoer over land is geen optie door brandstoftekorten. Bovendien is de bezette kolonie in drie delen opgesplitst die zichzelf moeten bedruipen. De gebruikelijke uitruil van steenkool van Sumatra tegen Javaans suiker en zout is daardoor stil komen te liggen.

Een misoogst van rijst, de belangrijkste voedingsbron voor het land, verergerde alles nog eens vorig jaar.

Japanse belangen gaan voor

Door dit alles is er een derde minder rijst beschikbaar, zijn er een kwart minder zoete aardappelen en de helft minder cassave. Mais is zelfs met 66 procent gedaald. Ook de veestapel en de visvloot zijn flink geslonken.

De situatie wordt nog verergerd doordat de Japanse legermacht een aanslag doet op de verminderde voorraden die er zijn. Hun belangen gaan voor die van de inheemse bevolking.

De zwarte prijzen in Medan tonen aan hoe schaars alles is geworden. Zout is van een paar cent naar 25 gulden per kilo gegaan. Een blik rijst van 16 kilo was een daalder maar is nu ongeveer honderd keer duurder.

Bedelaars

Vooral de inheemse onderlaag van de samenleving wordt hard geraakt. Uitgemergelde bedelaars, in lompen of zelfs helemaal naakt, liggen langs de kant van de weg, "het gezicht als een volle maan en de buik ongelofelijk opgezwollen".

De bevolking ondergaat de ellende lethargisch, zag Bep Vuyk in Batavia. "De bedelaar die al weken onder de boom voor de bakkerij lag, is dood. Hij is 's middags gestorven en tot de volgende middag blijven liggen. Zijn plaats is alweer ingenomen door een vrouw met een kind."